Van het een komt het ander

Wat is het verband tussen een doopvont uit een oud romaans kerkje, vastgebouwd aan een oude boerderij langs de voie verte, en een aantal gipsovens daar zo’n 30 km vandaan?
het verband ligt misschien niet erg voor de hand, maar het is er wel. Nadat we benaderd waren door iemand van de “Association des amis du vieux Berzé (AVB)" (zie ook de vorige blog) lag het voor de hand ook even op die website te neuzen, en daar vond ik onder “Partenaires” een link naar een site die zich blijkbaar bezighield met het inventariseren van romaanse kerken in Bourgondië, “Le site sur l'Art Roman en Bourgogne". En omdat ik zijdelings ook in dat onderwerp ben geïnteresseerd, sloeg ik snel de pagina over “Saône-et-Loire” op.

Na twee maal een “page down” gedaan te hebben zag ik een aantal plaatjes van kerken, waar ogenschijnlijk Chazelle ontbrak. Als je op zo’n plaatje met plaatsnaam eronder klikte, kreeg je een introductie voor je neus, met een korte beschrijving van een kerk, gevolgd door wat foto’s en indien aanwezig nog wat aanvullende informatie. Weliswaar allemaal in het Frans, maar daarom niet minder interessant. Daarna was het een kwestie van doorklikken naar de “Contact” pagina, er achter komen dat de site door een Nederlander, Eduard van Boxtel, wordt gerund en een e-mailtje naar de man sturen dat Chazelle ontbrak op zijn site. Bezint eer ge begint.
Ik kreeg een bijzonder vriendelijk mailtje terug, waaruit bleek dat Chazelle wel degelijk werd genoemd, hoewel er nog geen foto’s van waren. Mijn ongeduld was hier deels schuld aan: als ik nog een paar maal “page down” had gedaan, was ik terecht gekomen in een aantal lijsten waarin (bijna) alle romaanse kerken en kerkjes opgesomd werden, onderverdeeld in een sterrensysteem van 6 tot 1 ster. En daar stond Chazelle inderdaad bij. Na nog wat heen en weer geschrijf besloot ik de man aan een aantal foto’s te helpen van kerken die hij weliswaar in zijn lijst had staan, maar waar hij nog geen foto’s van had.

Bij het doorspitten van mijn foto’s van romaanse kerken kwam ik ook het gehucht Collonges (commune Lournand) tegen, dat bewegwijzerd staat als “Chapelle romane” aan de weg Cluny-Cormatin. In dat kapelletje staat een romaans doopvont dat oorspronkelijk uit een andere kapel (Chapelle de Cotte) was gekomen en nu in Collonges in gebruik is als wijwaterbak. Hoewel de kapel van Collonges zelf niet romaans is, vond Eduard het toch wel een interessant verhaal, zeker toen ik ook nog met een foto van het betreffende vont op de proppen kwam.
Intussen hebben Eduard en ik regelmatig contact gehad over bepaalde foto’s en details, en ik kon hem zelfs attent maken op een onooglijk romaans kapelletje in Cormatin, waar hij nog nooit van gehoord had.
En zo komt van het een het ander. Voor degenen die geïnteresseerd zijn in romaanse bouwkunst biedt de site La Bourgogne Romane een schat aan informatie. En degenen die wat geduldiger zijn dan ik kunnen ook nog wat opsteken over romaanse bouwkunst in het algemeen, de architectuur van Rome, Byzantijnse kerken, romaanse bouwkundige termen in het Frans, en waarschijnlijk nog wel meer, als je tenminste geduld op kunt brengen om te zoeken....

Voor onze eigen website klik hier.

Naar het middelpunt der aarde

Als vervolg op een vorige blog besloten we M. Piffaut van de “Association des amis du vieux Berzé (AVB)" op te bellen voor een afspraak om de gipsovens in Berzé te bezichtigen.
M. Piffaut was laaiend enthousiast, en we spraken af op een woensdag om 10h00 bij de Chapelle des Moines in Berzé. Daar stond ons een zware delegatie op te wachten. De burgemeester van Berzé was er (naar later bleek toevallig!) en nog twee andere actieve leden van de AVB. M. Piffaut en zijn vrienden gaven ons een bijzonder interessante rondleiding langs de twee verschillende typen gipsovens die zich daar bevonden.
Heel in het kort komt het er op neer dat de gips, een zacht afzettingsgesteente werd gewonnen in de naast gelegen gipsmijn, en afhankelijk van het type oven met hout werd verhit tot ca. 180 graden, terwijl bij een moderner type oven de brokken gips in lagen werden aangebracht afgewisseld met lagen steenkool. Met dit laatste type oven werd een soort continue proces gecreëerd.

Zodra de onderste laag klaar was om verwijderd te worden, gebeurde dat ook en zakten de daarboven gelegen lagen steenkool en gips omlaag, de steenkool werd aangstoken, de volgende gipslaag werd gebrand, terwijl de oven van bovenaf weer werd aangevuld, waarna het proces zich bleef herhalen. Het gips werd vervolgens in een nabijgelegen tredmolen met paardenkracht vermalen voor gebruik in de bouwindustrie, bv. als pleister of witkalk.
Vervolgens mochten we bij hoge uitzondering een mijngang in van een gedeelte van de mijn dat nog in tact was. De mijngangen lagen gelukkig niet erg diep, maar zijn vanwege instortingsgevaar gesloten voor het “normale” publiek.
De mijngangen waren reeds voor de sluiting van de gipsmijnen (rond 1900), maar ook daarna in gebruik als champignonkwekerijen. Deze sloten in 1959 de deuren na een dodelijk ongeluk door instorting van een deel van de mijn.
Het was een heel bijzondere ervaring, en M. Piffaut en zijn vrienden stelden alles in het werk ons zo duidelijk mogelijk uit te leggen hoe alles vroeger in zijn werk ging.

Want ze hadden veel research moeten doen, en hebben ook veel werk gehad met het uitgraven van de ovens. Een aantal mensen uit de commune hebben zich sinds ca. 1995 gedurende de zomer elke vrijdag van de week bezig gehouden met het uitgraven en schoonmaken van de inmiddels onder een laag aarde en met puin gevulde verdwenen gipsovens. Eén oven zat zelfs nog vol met lagen steenkool en gipsgesteente. En de ovens zijn handmatig, met schep en kruiwagen door de leden van de AVB leegehaald, bijna letterlijk een Sysyphusarbeid.
Enfin, we hadden een bijzonder aangename ochtend met onze nieuwe vrienden, en we zijn al door M. Piffaut gewaarschuwd dat we binnenkort een tegenbezoek in La Tuilerie kunnen verwachten van een vijftal AVB leden die geïnteresseerd zijn in baksteenproduktie.

En uiteraard zijn die van harte welkom!







Voor onze eigen website klik hier.

Wie leest er nou je blog?

Die vraag heb ik me vaak gesteld. En elke keer stuit je weer op totaal onbekenden die om wat voor reden dan ook op mijn blog terecht zijn gekomen.
Gisteren stond er een Fransman voor het hek, die omstandig kwam uitleggen dat hij mijn blog over tuilerieën in Bourgogne (uit 2009) op internet had gevonden. Uiteraard vroegen we hem even binnen om te horen hoe de vork precies in de steel zat, en toen brandde hij los. Hij was lid van de " Association des amis du vieux Berzé ", een dorp hier zo'n 25 km vandaan. Die vereniging restaureert o.a. een aantal oude gipsovens in dat plaatsje. Tijdens het opruimen hadden ze een aantal bakstenen gevonden met het stempel van "onze" steenfabriek erin. Daarna waren ze een zoekactie op internet begonnen naar de Tuilerie van Noël Marembaud in Chazelles, Cormatin, en zodoende waren ze op mijn oude (Engelstalige) blog terecht gekomen. Omdat hij vroeger een blauwe maandag in Engeland had gewerkt, las hij goed Engels, en kon hij de blog dus goed volgen. Hij had het verhaal dermate interessant gevonden, dat hij besloot om eens langs te gaan. We boden hem een rondleiding aan, die hij met graagte accepteerde, en toen bleek ook dat hij de blog goed had gelezen. Daarin werd namelijk vermeld dat we nooit een dakpan hadden gevonden met het fabrieksstempel, en dat was ook waar toen ik het schreef. Een paar weken terug echter kregen we van de burgemeester van Cormatin twee dakpannen, met fabrieksstempel, die ze op zijn beurt weer had gekregen van de voormalige veldwachter. De laatste was ergens een schuur aan het opruimen en vond een aantal pannen, die hij bij de burgemeester afleverde.

Onze nieuwe vriend echter maakte de opmerking dat het toch vreemd was dat er nooit pannen waren gebakken in La Tuilerie! En dat konden we dus meteen recht zetten. Na de rondleiding nam hij afscheid en drukte ons op het hart om zodra we even tijd hadden bij Berzé langs te gaan; we zouden dan een persoonlijke rondleiding door de gipsovens krijgen. En dat gaan we zeker doen!

Voor onze eigen website klik hier.